Mainboard hỗ trợ PCIe 5.0: Bước nhảy hiệu suất cho thế hệ phần cứng mới 2025

1. PCIe 5.0 là gì? Tại sao nó quan trọng?

PCIe (Peripheral Component Interconnect Express) là chuẩn kết nối tốc độ cao giữa mainboard và các linh kiện như card đồ họa, SSD, card mở rộng. Tính đến thời điểm hiện tại, PCIe 5.0 là thế hệ thứ 5 của chuẩn này, được công bố vào năm 2019 và chính thức xuất hiện trên các mainboard cao cấp từ 2021 trở đi.

So với chuẩn PCIe 4.0, PCIe 5.0 tăng gấp đôi băng thông:

Điều này cho phép các thiết bị như GPU, SSD NVMe Gen 5.0, và các card mở rộng cao cấp truy xuất dữ liệu nhanh hơn, giảm độ trễ và tăng khả năng xử lý tổng thể của hệ thống.

2. Mainboard hỗ trợ PCIe 5.0 có gì đặc biệt?

2.1.  Socket và chipset tương thích

Hiện nay, các mainboard hỗ trợ PCIe 5.0 thuộc các dòng chipset sau:

• Intel: Z690, Z790, B760 (hỗ trợ 1 khe PCIe 5.0 cho GPU).
• AMD: X670, B650 (hỗ trợ PCIe 5.0 cho GPU và SSD tùy mẫu).

Tuy nhiên, khả năng hỗ trợ còn phụ thuộc vào CPU. Ví dụ:

• CPU Intel Gen 12/13/14 có thể hỗ trợ PCIe 5.0 nếu đi với mainboard Z690/Z790.
• AMD Ryzen 7000 Series (kiến trúc Zen 4) hỗ trợ PCIe 5.0 toàn diện khi kết hợp với B650/X670.

2.2. Thiết kế mạch cao cấp

PCIe 5.0 đòi hỏi mạch dẫn tín hiệu chất lượng cao hơn, vì tốc độ truyền dữ liệu gấp đôi khiến việc kiểm soát nhiễu, suy hao tín hiệu trở nên khó khăn hơn. Do đó:

• PCB mainboard thường có từ 6 đến 10 lớp mạch đồng.
• Cần kết cấu mạch được tối ưu hóa để giảm EMI (nhiễu điện từ).
• Nhiều mainboard trang bị tản nhiệt khe M.2 lớn hơn do SSD PCIe 5.0 có thể sinh nhiệt rất cao.

2.3. Khe cắm mở rộng và hỗ trợ SSD Gen 5

Nhiều mainboard hỗ trợ PCIe 5.0 cung cấp:

• Khe PCIe x16 Gen 5 cho GPU (thường là khe đầu tiên).
• Khe M.2 PCIe 5.0 cho SSD NVMe (tùy dòng Z790, X670).
• Một số còn có card chuyển đổi M.2 PCIe 5.0 kèm theo, giúp mở rộng khe SSD Gen 5.

3. Những lợi ích cụ thể của PCIe 5.0

Tăng hiệu suất GPU
Các GPU cao cấp như RTX 4090 hiện vẫn chưa dùng hết băng thông PCIe 4.0 x16. Tuy nhiên:

• Các GPU AI, Workstation hoặc GPU trong tương lai (RTX 5000 series, Radeon RX 8000...) có thể tận dụng PCIe 5.0 tốt hơn.
• Trong các tác vụ tính toán AI, học máy (machine learning), PCIe 5.0 giúp giảm bottleneck giữa CPU và GPU.

SSD PCIe 5.0 – tốc độ vượt trội
Hiện nay, các ổ SSD PCIe 5.0 như Corsair MP700, Crucial T700 đạt tốc độ đọc tuần tự tới 12,000 - 14,000 MB/s, gấp đôi SSD PCIe 4.0. Trong các tác vụ như:

• Render video độ phân giải cao,
• Làm việc với dữ liệu AI lớn,
• Boot OS hoặc game nặng,

SSD Gen 5 trên mainboard PCIe 5.0 cho trải nghiệm nhanh đáng kể.

Tương lai mở rộng lâu dài: Mua mainboard hỗ trợ PCIe 5.0 giúp hệ thống bền vững trong 4-6 năm, khi mà các thiết bị phần cứng mới sẽ dần yêu cầu băng thông cao hơn.

4. Khi nào nên đầu tư mainboard hỗ trợ PCIe 5.0?

Khi nên mua:

• Bạn dùng CPU Intel Gen 13/14 hoặc AMD Ryzen 7000 series trở lên.
• Có nhu cầu build PC cao cấp cho gaming 4K, livestream, đồ họa 3D, AI, render.
• Định mua SSD PCIe 5.0 trong tương lai gần.
• Muốn đầu tư lâu dài, dễ nâng cấp.

Khi chưa cần thiết:

• Dùng CPU đời cũ hơn (Intel Gen 10/11 hoặc AMD Ryzen 3000/5000).
• Chỉ dùng máy để học tập, văn phòng hoặc chơi game nhẹ.
• Ngân sách hạn chế – vì mainboard PCIe 5.0 thường đắt hơn 20-40% so với loại PCIe 4.0.

5. So sánh các dòng mainboard hỗ trợ PCIe 5.0 phổ biến

Kết luận: Mainboard PCIe 5.0 – Khoản đầu tư hợp lý cho tương lai

Mainboard hỗ trợ PCIe 5.0 không chỉ là lựa chọn dành cho những ai muốn tối ưu hiệu năng phần cứng hiện tại, mà còn là bước chuẩn bị cần thiết cho các thiết bị thế hệ tiếp theo như GPU RTX 50 series, SSD NVMe Gen 5, card AI tăng tốc... Tuy nhiên, nếu bạn chỉ cần một cấu hình tầm trung, chưa sử dụng SSD hay GPU thế hệ mới, thì mainboard PCIe 4.0 vẫn là một lựa chọn kinh tế, đủ tốt ở thời điểm hiện tại.